مادر ارجمند * اُمِّ فَرْوِة *(سلام الله علیها)

امام علی علیه السّلام فرمودند: 
هر کس حسدش بسیار شد درد و رنجش بسیار باشد. 
غرر الحکم ، باب حسد

امام علی علیه السّلام فرمودند: 
رشک بردن دوست (بر دوست خود) از بیمارى دوستى (میان آن دو) است. 
غرر الحکم ، باب حسد

امام علی علیه السّلام فرمودند: 
حسد (چون آتشى است) که حسنات (و اعمال نیک انسان) را مى خورد و مى سوزاند همان گونه که آتش هیزم را مى خورد (و مى سوزاند.) 
غرر الحکم ، باب حسد

امام علی علیه السّلام فرمودند: 
حسد، بیمارى است که مداوا نگردد. 
غرر الحکم ، باب حسد

امام علی علیه السّلام فرمودند: 

حسد گرفتار کردن و در بند کردن روح و جان است. 

غرر الحکم ، باب حسد

امام علی علیه السّلام فرمودند: 
آدم کینه توز اخوّت و برادرى ندارد. 
غررالحکم ، باب کینه

امام علی علیه السلام فرمودند : 
اِحذَروا الذُّنوبَ ؛ فَإنَّ العَبدَ یُذنِبُ الذَّنبَ فَیُحبَسُ عَنهُ الرِّزقُ؛ 
از گناهان بپرهیزید ؛ زیرا روزىِ بنده ‏اى که دست به گناه آلاید ، بند آید. 
گزیده تحف العقول، ح 500056

امام علی علیه السّلام فرمودند: 
آدم کینه ور بد معاشرى است. 
غررالحکم ، باب کینه

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
زنای چشمان نگاه نارواست. 
نهج الفصاحه ، حدیث 1704

امام علی علیه السّلام فرمودند: 
الْبُخْلُ عَارٌ وَ الْجُبْنُ مَنْقَصَةٌ وَ الْفَقْرُ یُخْرِسُ الْفَطِنَ عَنْ حُجَّتِهِ وَ الْمُقِلُّ غَرِیبٌ فِى بَلْدَتِهِ؛ 
بْخل ننگ و ترس نقصان است . و تهیدستى مرد زیرک را در برهان کُند مى سازد و انسان تهیدست در شهر خویش نیز بیگانه است. 
نهج البلاغه، حکمت 3

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
إنَّ الاِختِلافَ والتَّنازُعَ وَالتَّثَبُّطَ مِنْ أمْرِ الْعَجْزِ وَالضَّعْفِ وَهُوَ مِمّا لا یُحِبُّهُ اللّه ُ وَلا یُعْطى عَلَیْهِ النَّصْرَ وَالظَّفَرَ؛ 
اختلاف و کشمکش و پشت هم اندازى، از ناتوانى و سستى است و خداوند نه آن را دوست دارد و نه با آن یارى و پیروزى مى دهد. 
بحارالأنوار، ج20، ص 126.

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
یَاْتى آکِلُ الرِّبا یَوْمَ القیامَةِ مُخْتَبِلاً یَجُرُّ شَقَّیْهِ، ثُمَّ قَرَاَ: لا یَقومونَ اِلاّ کَما یَقومُ الَّذى یَتَخَبَّطُهُ الشَّیطانُ مِنَ الْمَسِّ؛ 
رباخوار روز قیامت دیوانه محشور مى شود و بر سر خود مى زند. سپس این آیه را قرائت فرمودند: (ربا خواران) بپاى نمى خیزند جز مانند آن کس که شیطان، بواسطه تماس او را آشفته حال مى سازد. 
الدرالمنثور، ج 1، ص 364.

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
اَلْکَذِبُ یَنْقُصُ الرِّزْقَ؛ 
دروغ، روزى را کم مى کند. 
الترغیب والترهیب، ج 3، ص 596، ح 29.

امام رضا علیه السّلام فرمودند: 
هرگاه‌ مردم‌ به‌ گناهان‌ بى‌سابقه‌ روى‌ آورند به‌ بلاهاى‌ بى‌سابقه‌ گرفتارمى‌شوند . 
اصول‌ کافى‌ ، ج‌ 3 ، ص‌ 377

امام على علیه السّلام فرمودند: 
اَلْجَهْلُ مُمیتُ الاَحْیاءِ وَ مُخَلِّدُ الشَّقاءِ؛ 
نـادانى، مایـه مرگ زندگان و دوام بدبختى است. 
غررالحکم، ح 1464 .

امام باقر علیه السّلام فرمودند: 
مَثَلُ الْحَریصِ عَلَى الدُّنْیا مَثَلُ دودَةِ القَزِّ: کُلَّمَا ازْدادَتْ مِنَ القَزِّ عَلى نَفْسِها لَـفّـا کانَ أَبْعَدَ لَها مِنَ الْخُروجِ حَتّى تَموتَ غَمّا 
حریص به دنیا، همانند کرم ابریشم است که هر چه بیشتر دور خود مى تند، خارج شدن از پیله بر او سخت تر مى شود، تا آن که از غصه مى میرد. 
کافى، ج 2، ص 316

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
امَنِ اغتابَ مُسلِماً اَو مُسلِمَةً لَم یقبَلِ اللَّهُ تَعالى صَلاتَهُ وَ لا صیامَهُ اَربَعینَ یوماً وَ لَیلَةً اِلّا اَن یغفِرَ لَهُ صاحِبُهُ؛ 
خداوند متعال تا چهل شبانه روز نماز و روزه غیبت کننده مرد و زن مسلمان را نمى پذیرد، مگر این که غیبت شونده او را ببخشد. 
جامع الأخبار، ص 412، ح 1141

امام علی علیه السلام فرمودند : 
اِحذَروا الذُّنوبَ ؛ فَإنَّ العَبدَ یُذنِبُ الذَّنبَ فَیُحبَسُ عَنهُ الرِّزقُ؛ 
از گناهان بپرهیزید ؛ زیرا روزىِ بنده ‏اى که دست به گناه آلاید ، بند آید. 
گزیده تحف العقول، ح 500056

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
أرکانُ الکُفر أربَعَةٌ الرَّغبَةُ وَ الرَّهبَةُ وَ السَّخَطُ وَ الغَضَبُی 
پایه های کفر چهار چیز است : میل و خواهش، ترس و بیم ، ناخشنودی و خشم. 
جهاد با نفس، ح 475

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
إنَّ سُوءَ الخُلُق لَیُفسِدُ العَمَلَ کَما یُفسِدُ الخَلُّ العَسَلَ 
راستی که بداخلاقی عمل را تباه می کند همچنان که سرکه عسل را فاسد می سازد. 
جهاد با نفس، ح 659

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
هر کس چهل روز پیوسته گوشت بخورد، سنگ دل می شود. 
بحار الانوار،62،ص294

امام کاظم علیه السّلام فرمودند: 
بخیل کسی است که در پرداخت آنچه خدا بر او واجب کرده است بخل ورزد. 
بحارالانوار، ج96، ص 16.

پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله فرمودند: 
سه کس نزد خدا از همه منفورترند: کسی که روز زیاد می خوابد در حالی که شب اصلا نمازی نخوانده است و کسی که زیاد می خورد و هنگام غذا خوردن نام و حمد خدا نمی گوید و کسی که بی دلیل می خندد. 
کنزالعمال، ح 2143.

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
غَبنُ المُؤمِنِ حَرامٌ ؛ 
فریفتنِ مؤمن حرام است. 
الکافی: 5/153/15.

امام علی علیه السّلام فرمودند: 
هیچ بنده ای مزه ی ایمان را نمی چشد٬ تا دروغ را- شوخی باشد یا جدّی- مطلقاً ترک کند. 
اصول کافی٬ج٢/ص٣۴٠ ٬ حدیث ١١.

امام على علیه السّلام فرمودند: 
بِئْسَ الْقَرینُ الغَضَبُ: یُبدِى الْمَعائِبَ وَ یُدْنِى الشَّرَّ وَ یُباعِدُ الْخَیْرَ ؛ 
خشم، بدترین همراه است: عیب ها را آشکار، بدى ها را نزدیک و خوبى ها را دورمى کند. 
غررالحکم، ح 4417.

امام علی علیه السلام فرمودند : 
کُلُّ داءٍ یُداوى اِلاّ سُوءَ الخُلقِ ؛ 
هر دردى درمان مى ‏شود، جز بد اخلاقى . 
غرر الحکم، ح6880

امام علی علیه السلام فرمودند : 
اِحذَروا الذُّنوبَ ؛ فَإنَّ العَبدَ یُذنِبُ الذَّنبَ فَیُحبَسُ عَنهُ الرِّزقُ؛ 
از گناهان بپرهیزید ؛ زیرا روزىِ بنده ‏اى که دست به گناه آلاید ، بند آید. 
گزیده تحف العقول، ح 500056

بدان که انسان چون مولود همین عالم طبیعت است و مادر او همین دنیاست و اولاد این آب و خاک است، حب این دنیا در قلبش از همان اول قرار می‎گیرد و هر چه بزرگتر شود، این محبت در دل او رشد می کند. و به واسطه این قوای شهویه و آلات التذاذیه که خداوند به او مرحمت فرموده برای حفظ شخص و نوع، محبت او روزافزون شود و چون این عالم را محل لذت‎ها و خوشی‎های خود می پندارد و مردن را اسباب انقطاع و جدایی از آنها می داند لذا دلبستگ‎اش به دنیا رو به ازدیاد می‎باشد. و اگر بر حسب اخبار انبیا و ائمه اطهار – صلوات الله علیهم- و برهان حکما معتقد به عالم آخرت نشده باشد و به کیفیات و حیات و کمالات آخرت، قلبش روشن نشده و قبول ننموده باشد، به مقام اطمینان نرسیده و حُبش به این عالم خیلی زیاد می شود.

جهل بسیط: عبارت است از خالى بودن ‏نفس از علم، و اتصاف آن به جهل، بدون این که هم چنین داند که مى‏داند، یعنى بر او مشتبه نشده باشد، و اعتقاد دانستن را نداشته باشد.و در ابتداى امر، این صفت ذموم‏ نیست ‏بلکه ممدوح است، زیرا که آدمى تا به جهل خود بر نخورد و نداند که نمى‏داند در صدد تحصیل علم بر نمى‏آید. بلى باقى بودن بر این مقام و ماندن بر جهل و ثبات برآن، از رذائل عظیمه است، که دفع آن لازم و بقاى آن از جمله مهلکات است.و کسى‏که متصف به این صفت‏باشد باید سعى در ازاله آن کند، و تامل کند در قبح جهل وحکم عقل به این که جاهل، فى الحقیقه انسان نیست، و اگر آن را انسان گویند به جهت‏مشابهت صورت است که با انسان دارد، زیرا که: انسان در سایر چیزها که بجز علم ودانش است، از جسمیت و غضب و شهوت و بصر و سمع و صوت و غیر اینها، با سایرحیوانات شریک است، و فضیلت انسان بر سایرین، به علم و معرفت است.پس، اگر آن رانیز نداشته باشد حیوانى خواهد بود مستقیم القامه.و از این جهت است که: اگر شخصى‏عامى در مجلس مباحثه علماء و محاورات ایشان بنشیند و از اقوال ایشان چیزى نفهمد،نسبت‏به ایشان با چهار پایان فرقى ندارد.و چون این را فهمید تامل کند که چه هلاکتى از این بالاتر، و چه صفتى از این بدتر که او را از حدود انسانیت ‏خارج و در زمره بهایم ‏داخل نماید.و بعد از آن تتبع نماید در آیات و اخبارى که در مذمت جهل و نادانى‏رسیده.

و در بعضى از احادیث آن را موجب دخول نار فرموده‏اند.از حضرت رسول – صلى الله علیه و آله – مروى است که:

«شش طایفه به جهت‏ شش چیز، پیش از محاسبه داخل آتش خواهند بود: یکى ازآنها صحرانشینان و سکنه قرا و مواضعى که از اهل علم خالى است‏به سبب جهل ونادانى که دارند».[۱] جهل مرکب

صفت اول: در بیان جهل مرکب است و آن عبارت است از این که: کسى چیزى را نداند یا خلاف واقع را بداند و چنان داند که حق را یافته است، پس او نمى‏داند، ونمى‏داند که نمى‏داند، و آن بدترین رذایل است و دفع آن در نهایت صعوبت است.

همچنان که از حال بعضى طلبه مشاهده مى‏شود و اطباء ارواح اعتراف به عجز از معالجه‏اش کرده‏اند، چنانچه اطباء ابدان اقرار کرده‏اند به عجز از معالجه بعضى مرضهاى ‏مزمنه.

و از این جهت‏ حضرت عیسى – على نبینا و آله و علیه السلام – فرمودند که:

«من ازمعالجه «اکمه‏» و «ابرص‏» ،[۲] عاجز نیستم ولى از معالجه احمق عاجزم‏» .[۳] و سبب آن این است که مادامى که آدمى نداند که جاهل است، به نقصان خود برنمى‏خورد و در صدد تحصیل علم بر نمى‏آید، پس در ضلالت و گمراهى باقى‏مى‏ماند.و علامت این صفت مهلکه و کیفیت‏شناختن آن، آن است که آدمى، طایفه‏اى (برخى) از مطالب و استدلالات خود را بر جمعى از معروفین به استقامت‏سلیقه ومنزهین از عصبیت و تقلید عرض نموده اگر ایشان او را تصویب نمودند از جهل مرکب‏برى‏ء و اگر تخطئه نمودند و او خود «مذعن‏»[۴] نباشد به این مرض مبتلا خواهد بود و به‏یک مطلب و یک استدلال اکتفا در شناختن این مرض نمى‏توان کرد.و باعث جهل مرکب‏و سبب آن، یا اعوجاج سلیقه و کجى ذهن است، و بهترین معالجات در این صورت آن‏است که صاحب آن را بدارند بر خواندن علوم ریاضیه، از هندسه و حساب، زیرا که آنهاموجب استقامت ذهن مى‏شود.و یا خطائى است که در استدلال نموده، در این وقت‏باید او را بر این داشت که استدلالات خود را موازنه نماید با استدلالات اهل تحقیق ازعلماى معروفین به استقامت ذهن، و ادله خود را عرض کند بر قواعد منطقیه با استقصاى تمام، تا به خطاى خود برخورد و یا سبب آن مانعى است از فهمیدن حق در نفس او مثل تقلید یا عصبیت ‏یا محض حسن ظن به شخصى یا نحو آن و علاج آن این است که‏سعى و اجتهاد کند در ازاله موانع ، تا به نتیجه مطلوب و رفع جهل برسد.

[۱] . بحار الانوار، ج ۷۶، ص ۱۵۶، ذیل ح ۱.

[۲] . اکمه به معنى: کور مادرزاد، و ابرص به معنى: پیسى است.

[۳] . بحار الانوار، ج ۱۴، ص ۳۲۳، ح ۳۶.

[۴] . معترف، اقرار کننده.

ملا احمد نراقی- معراج السعاده، ص۵۴ و ۶۸.

منبع:پایگاه اینترنتی کاروان صادقیه