مادر ارجمند * اُمِّ فَرْوِة *(سلام الله علیها)

حسادت همراه با عشق در ادبیات کلاسیک جهان و ایران دستمایه بسیاری از داستان های عاشقانه ماندگار شده است. به نظر می رسد بشر همراه با عشق، حسادت را نیز شناخت و در بسیاری از این داستان ها عاقبت عاشق به دلیل عشقی کور و حسادتی بی منطق معبود خود را به نیستی می کشاند. شاید وقت آن رسیده است که انسان متفکر امروزی از برداشت های شتابزده و احساسی از خیانت یا وفاداری فاصله بگیرد و به عشق خود از زاویه ای دیگر و صبورانه تر نگاه کند.

● اختلاف طبقاتی در عشق و توطئه بدخواهان

نمایشنامه درام (اتللو) که در قرن هفدهم نویسنده معروف انگلیسی، شکسپیر، آن را نوشت، پرجاذبه ترین داستان خیانت در ادبیات کلاسیک است. داستان درباره عشق پرشور اتللو، ناخدایی سیاه پوست به دختر یکی از سناتورهای ایتالیای کهن به نام «دزدمونا» است.

اتللو باوجود مخالفت طبقه اشراف آن روزگار ونیز، موفق می شود عشق دزدمونا را به دست آورد و با او ازدواج کند. از همان هنگام، عشق، حسادت و توطئه عناصر اصلی زندگی این دو دلداده می شود. وقتی زندگی مشترکشان را شروع می کنند، توطئه های کینه توزان، عشق آن دو را هدف می گیرد.

زوج جوان در توطئه و فریب گرفتار می شوند. اشراف درباری که روزی سودای ازدواج با زیباروی ونیز را در سر می پروراندند از یک سو و دریاسالارانی که به موفقیت و کامیابی ناخدای سیاه پوست حسادت می کنند، از سوی دیگر نمایشی را تدارک می بینند که در آن دزدمونای پاک و غافل از توطئه را گناهکار جلوه دهند.

یادگاری های زمان دلدادگی زوج جوان در گوشه و کنار اقامتگاهشان یا در دست رقبای عشقی اتللو دیده می شوند و با نیرنگ، نقل قولی ساده از دزدمونا درباره فلان اشراف زاده که روزی به خواستگاری اش آمده بوده به عنوان سندی بی خدشه در باب خیانت او دهان به دهان می گردد تا به گوش اتللو برسد.

● بدگمانی و حسرت

قلب اتللو که زمانی سرشار از عشق بی خدشه به دزدمونا بود، آرام آرام از شک و بدگمانی پر می شود. آنان که در پی جدا کردن آن دو دلداده از یکدیگرند، از روی حسادت نقشه پایان دادن این عشق را می چینند و اتللو و دزدمونا را هر یک با ترفندی به سوی دامی مهلک می کشانند. اتللو به تدریج با دیدن نشانه های دروغین خیانت همسر، بدگمان می شود و هرگز به این فکر نمی افتد که این بدگمانی را با شریک زندگی خود که بی نهایت دوستش دارد، در میان بگذارد.

در تنهایی خود دزدمونا را محاکمه و سپس محکوم می کند. زندگی عاشقانه آنان پایان غم انگیزی دارد. از نظر اتللوی عاشق، همسرش به دلیل خیانت سزاوار مرگ است و سرانجام دزدمونا در بستر، سرشار از عشق به همسرش قربانی توطئه اطرافیان می شود. اتللو پس از کشتن دزدمونا به اشتباه خود پی می برد؛ کشفی بسیار دیرهنگام و می فهمد که نااهلان از سر حسادت گام به گام او را به سوی نابود کردن معبودش کشانده اند. از قرن هفدهم به این سو که نمایشنامه اتللو اجرا شده، منتقدان بسیاری از جهات مختلف به آن توجه داشته و شخصیت های مختلف آن را از نظر روان شناسی بررسی کرده اند.

حسادتی که به جان اتللو افتاده بوده و ساده دلی دزدمونا دستمایه ای بوده برای آنچه در عرصه ادبیات کلاسیک مظهر حسادت، خیانت و سوءتفاهم نامیده می شود. برخی عبارت های این درام ضرب المثل گونه شده اند، «باید دلم را روی دست بگیرم» و «مردی که در پیروی عشق راه عقل ندید ولی از جان عشق ورزید»

هر سردی ای دال بر خیانت نیست و هر حرف دوپهلویی را نمی توان نشانه ای از بی مهری دانست. در بسیاری موارد آنچه از طرف یکی از زوجین خیانت تلقی می شود، سوءتفاهمی است که در بستر تفاهم متقابل و با صحبت رودررو می توان به آن پایان داد. مراقب باشید شما اتللوی دیگری نشوید، عشقتان را پاس بدارید و فقط در خلوت خود به قضاوت ننشینید.

منبع: salamat.ir