مادر ارجمند * اُمِّ فَرْوِة *(سلام الله علیها)

رحمت خدا به اندازه ای است که او مشتاق بازگشت انسان های گناهکار است. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله می فرمایند: هر آینه شادى خداوند از توبه بنده خود بیشتر است تا شادى نازایى که بچّه مى آورد و گم کرده اى که گمشده خود را مى یابد و تشنه اى که به آب مى رسد.[۱]

و کسی که توفیق توبه پیدا می کند، باید امیدوار به رحمت الهی باشد. چرا که امام على علیه السلام می فرمایند : به هر کس [توفیق] توبه داده شود از قبول آن محروم نمى شود و به هر کس [توفیق ]استغفار عطا گردد از آمرزش محروم نمى ماند.[۲]

همچنین پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرموده اند: توبه ، گذشته ها را از بین مى برد.[۳] و  کسى که از گناه توبه کند مانند کسى است که گناهى نکرده است.[۴]

از سویی نیز ناامیدی از رحمت الهی خود از گناهان کبیره است و خدای متعال ما را از آن باز داشته و وعده بخشیدن همه گناهانمان را داده است:

«قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ[زمر/۵۳]  بگو: اى بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده‏ اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را مى ‏آمرزد.»

حتی در حدیثی از امام رضا (ع) ناامیدی از رحمت الهی، بعد از شرک بزرگترین گناه کبیره شمرده شده است: « حضرت فرمودند: اى عمرو! بزرگترین گناه کبیره، شرک به خداوند است، ... و بعد از آن ناامیدى از رحمت خداوند است»[۵]

بنابراین باید متوجه باشیم که هر گناهی هر چند بزرگ، تا زمانی که در میدان امتحان (زندگی دنیا) حاضر هستیم، قابل جبران است. و ایجاد ناامیدی در دل از امکان اصلاح، عملی شیطانی است. شیطان قبل از گناه انسان را با وسوسه رحمت الهی، به بدبختی سوق می دهد و پس از گناه، با ایجاد ناامیدی، سعی می کند در بدبختی نگاه دارد. و انسانی که متوجه دشمنی شیطان باشد، باید مکر و فریب او را کنار زده، و هر چه سریعتر برای توبه اقدام کند. و این قدر به رحمت الهی امید داشته باشد که دیگر اثری از زشتی گناه باقی نماند:

«مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیماً[فرقان/۷۰] کسانى که توبه کنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند، که خداوند گناهان آنان را به حسنات مبدّل مى ‏کند و خداوند همواره آمرزنده و مهربان بوده است.»

البته باید توجه کرد که بعد از ناامیدی از رحمت الهی، بزرگترین گناه کبیره، ایمن شدن از مکر الهی است. و کسی که توبه را به تاخیر می اندازد و گناه خود را کوچک می شمرد، در معرض عقوبت شدید خدای متعال قرار می گیرد. رحمت الهی برای کسی است که بر گناه خویش اصرار نکند و هر موقع در دل او، میل به توبه احساس شد، سریع آن را انتخاب کرده و به طور کامل از گناه اعراض کند:

«وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلى‏ ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ [ال عمران/۱۳۵] (و آنها که هنگامى که مرتکب عمل زشتى شوند یا به خود ستم کنند به یاد خدا مى ‏افتند و براى گناهان خود طلب آمرزش مى ‏کنند- و کیست جز خدا که گناهان را ببخشد- و اصرار بر گناه نمى ‏کنند با اینکه می دانند.»

[۱]. کنز العمّال : ١٠١٦٥.

[۲]. بحار الأنوار : ٦٩/٤١٠/١٢٤.

[۳]. عوالی اللآلی : ١/٢٣٧/١٥٠.

[۴]. کنز العمّال : ١٠١٧٤.

[۵]. عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج‏۱، ص: ۲۸۶.