مادر ارجمند * اُمِّ فَرْوِة *(سلام الله علیها)

بی ‏شک هیچ شالوده‏ اى، مقّدس‏ تر از بناى رفیع ازدواج نیست‏ و هر ملّتى در دین و آیین خود به نوعى از آن بهره ‏مند است.دین اسلام بیش از همه بر آن تأکید دارد و براى آن آثار و فواید مهمى یاد کرده است.در قرآن مجید آیاتی در اهمّیّت اصل ازدواج آمده و همگان را به آن تشویق و دعوت کرده است.
از آنجا که ازدواج یکی از مهم‌ترین مسائل زندگی است که در پیشرفت، کمال و سعادتمندی انسان، نقش اساسی دارد و طبیعی است که انسان، همواره به فکر این مسئله‌ی مهم و انتخاب شریک مناسب زندگی خود ‌باشد. بنابراین با ورود به دوران ازدواج، باید به آن اندیشید و به معیارهای صحیح انتخاب همسر توجه کرد و به این ترتیب به این اندیشه‌ها جهت داد تا به انحراف نگراید. به همین دلیل فرهنگ‌سازی در زمینه‌ی ازدواج و مسائل خانوادگی در جامعه و بالا بردن سطح آگاهی‌ قشر جوان در این خصوص امری ضروری است ؛قبل از هر چیز معیارهای صحیح در این زمینه شناخت کافی پیدا می کنیم. معیارها و ملاک‌هایی که در انتخاب همسر باید در نظر گرفته شوند، بر دو نوع هستند، اول معیارهایی که به عنوان رکن مهم و اساسی برای تشکیل یک زندگی موفق لازم‌اند و دوم، معیارهایی که شرط یکی از انگیزه های تشکیل خانواده باشد که در کلام اهل بیت عصمت و طهارت به آن دو اشاره شده است.
ملاک ایمان و تقوای
در فرهنگ و آموزه های قرآن همواره ایمان بر تمام ارزش های مادی ترجیح داده شده است. بدین جهت در قرآن - به عکس نگاه تحقیر آمیز مترفان و متکبران که ثروت و پست های اجتماعی را مایه فخر و مباهات و ارزش انسانی می دانند- بر این نکته تاکید شده که پیامبران (ع) عموما از انسان های متوسط و گاه توده فقیر مردم انتخاب شده اند. انبیا نیز ملزم بوده اند از پیروان پابرهنه خود را - به رغم محرومیت های مادی و ظاهری- در برابر طعنه کافران حمایت کنند.چنان که سوره عبس برای هشدار به کسانی فرستاده شده که مستمندان را به خاطر فقر تحقیر می کردند. بر این اساس، خداوند ایمان را مهمتر از هر ارزش مادی دیگر از جمله زیبایی دانسته است. برای مثال خداوند شرط ازدواج با مشرکان را ایمان آنان می داند می فرماید: با زنان مشرک ازدواج نکنید؛ تا ایمان بیاورند. قطعا کنیز با ایمان بهتر از زن آزاد مشرک است؛ هر چند زیبایی اوشما را به شگفت آورد و به مردان مشرک زن ندهید تا ایمان بیاورند. قطعا برده با ایمان بهتر از مرد آزاد مشرک است، هرچند شما را به شگفت آورد. آنان شما را به سوی آتش می خوانند و خدا به فرمان خود، شما را به سوی بهشت و آمرزش می خواند.پیامبر اکرم صلی الله علیه واله وسلم فرمودند:«هر کس با زنى براى مالش ازدواج کند خدا او را به همین امر واگذار مى نماید و هر کس که براى جمالش ازدواج کند به چیزى مى رسد که از آن کراهت دارد و هر کسى که براى دیندارى ازدواج کند خداوند هر سه را برایش جمع مى کند.»[1]و نیر در روایات دیگر می‏فرماید: «زوجها من رجل تقى فانه ان احبها اکرمها و ان ابغضها لم یظلمها ؛ دخترت را به ازدواج انسان متقى و پرهیزکار در آور، زیرا اگر دخترت را دوست داشته باشد او را اکرام و احترام می‏کند و اگر نسبت به او بغض داشته باشد به او ظلم نمیکند.»[2]
 از حضرت علی (ع) به نقل از رسول خدا (ص) آمده است که می فرماید:
امام رضا (علیه السلام)فرمود:«اذا خطب الیک رجل رضیت دینه و خلقه فزوجه و لا یمنعک فقره و.هنگامی که مردی از شما خواستگاری کرد که از دین و اخلاق او راضی بودید به ازدواج با او رضایت دهید و مبادا فقر او ترا از این رضایت باز دارد و....»[3]
 اخلاق
ملاک دیگری که راز بعثت پیامبر (ص) و زمینه ساز حیات جمعی توأم با انس و آرامش و صفاست، اخلاق نیکو است و این امر تا آن حد مهم است که باید گفت: تداوم حیات خانوادگی در سایه ایمان و اخلاق است.زن و شوهر یک عمر در کنار هم اند و ارتباط کلامى و غیر کلامى فراوانى با هم دارند.بدین روى اخلاق حسنه و خوش رفتارى و نیک گفتارى در همه زندگى ها بسیار ضرورى است و بدون آن زندگى بى روح و خسته کننده خواهد بود.زندگى با زن و مرد داراى کمالات و زیبایى، اما بد اخلاق و بد رفتار و تندخو، رنج آور خواهد بود و انسان هر روز آرزوى مرگ مى کند. زیرا دیدن حالات و رفتار و مشاهده گفتارهاى تند و خشن او از تحمل هر انسان صبور و شکیبایى خارج است.بنابراین شرط اساس زندگى سالم، صمیمى، با نشاط و با صفا، داشتن همسرى خوش اخلاق و عفیف و نیک گفتار است.

اخلاق نیک و خوش خلقی همانند روغن از سایش و فرسودگی حاصل از اصطکاک مداوم انسان ها جلوگیری می کند. دو قطعه را دریک ماشین در نظر بگیرید که یکسره درحال برخورد با یکدیگرند. اگر روانی و نرمی روغن نباشد، قطعات در فاصله ای بس کوتاه و در اثر گرمای ناشی از اصطکاک می سوزند واز کارایی می افتند.

زن وشوهری که نه یک روز و دو روز بلکه در سراسر زندگی باید چشم شان به یکدیگر بیافتد و بیش ازهر شخصی نظاره گر یکدیگر باشند، اگر خوش خلقی نداشته باشند به زودی حرارت و اصطکاک و برخوردهای تنشی روان آنان را فرسوده خواهد کرد وآنان را به جدایی خواهد کشید. بد رفتاری و سوء خلق در اثر رخدادهای جاری، ممکن است به صورت موقت به سراغ اشخاص بیاید و آنان زمام نفس خود را برای لحظاتی ازدست بدهند و به پرخاشگری روی آورند. اگر این رفتارهای نهادینه نشده باشند، قابل تحمل است، اگر بد خلقی، صفتی ماندگار شود رویارویی با آن بسیار دشوار خواهد بود.

در اسناد اسلامی نیز توصیه های فراوانی در مورد اخلاق شده است. همچنین یکی از سخنان حضرت علی (ع) در این زمینه است اینکه :
« حُسن الخُلقِ رأسُ کلِّ برّ  : یعنی خوش خلقی سر آمد تمامی نیکی هاست..»[4]یکی از آثار اخلاق خوب آرامشی است که در زندگی به وجود آمده و باعث پیشرفت اهل خانه در امورات دنیوی و اخروی می شود ،
فهم و خرد
این نیز ملاک و معیار مهمی در انتخاب همسر می باشد. امام علی (ع) در این مورد می فرماید:
امام على(ع) مى فرماید: «با انسان احمق و نافهم ازدواج نکنید زیرا معاشرت با او بلایى است عظیم و فرزندانش نیز ضایع خواهند شد.»[5]
خانواده خوب
قران کریم در این زمینه می فرماید:«سرزمین پاکیزه (و شیرین) گیاهش به فرمان پروردگار مى روید، اما سرزمین هاى بد طینت (و شوره زار) جز گیاه ناچیز و بى ارزش از آن نمى روید.»[اعراف(7)، آیه58.]
همچنین پیامبر اسلام(ص) فرمودند:
«بنگر که فرزند خود را در چه مکانى قرار مى دهى، زیرا رگ و ریشه در فرزند اثر مى گذارد.»[6]
باید براى انتخاب همسر ملاک‏ها و معیارهاى منطقى و درست را بشناسیم و بعد از اینکه فهمیدیم آنها را در انتخاب همسر بکار ببریم بهترین ملاک‏ها در آیات قرآن کریم و روایات معصومان (ع) بیان شده است توجه به آنها زمینه ‏ساز ازدواجى سالم و هدفمند است این ملاک از سوى خالق هستى و رسولى الهى و اولیاء الهى بیان شده است. آنان با اسرار هستى آشنایند و بهترین راهنمایان زندگى هستند باید دانست که برخوردارى از هر کدام از این ملاک‏ها در افراد نسبى هستند وباید برای کشف این معیارها در افراد مورد نظرمان  بدرستی تحقیق و بررسی بکنیم.

منابع:
[1]حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ح14، ص14.
[2]مستدرک الوسایل، محدث نوری، ج14، ص1 و 2، چاپ مؤسسه آل البیت ،قم، سال انتشار 1408 ه ق.
[3]میزان الحکمة،ج 4،ص 280
[4]میزان الحکمه، ج3، ص138)
[5] کلینى، محمد بن یعقوب، اصول کافى، ج1، ص70، چاپ چهارم، محل نشر ترجمه آیت اللّه
[6]متقى، علاءالدین بن حسام الدین الهندى، کنزالاعمال، ج15، ص155، بیروت، مؤسسه الرساله، سال 1409.