مادر ارجمند * اُمِّ فَرْوِة *(سلام الله علیها)

طالبی، هندوانه و خربزه همگی از خانواده خیار، کدو و کدو تنبل هستند که به صورت بوته‌ای بر روی زمین رشد می‌کنند. شکل آن‌ها به صورت گرد و یا بیضی است و رنگ آن‌ها معمولاً بین زرد تا قرمز متغیر می‌باشد. این میوه‌ها از خانواده Cucurbitaceae هستند.

هندوانه، طالبی، خربزه
نام علمی طالبی و خربزه Cucumis melo و نام علمی هندوانه Citrullus lanatus می‌باشد. خاستگاه اصلی این میوه‌ها ایران، هند و آفریقا است و دست‌نوشته‌های موجود در مصر باستان که مربوط به ۲۴۰۰ سال پیش از میلاد می‌باشد نشان‌دهنده آن هستند که سال‌ها است این میوه‌ها کشت شده و مورد مصرف قرار می‌گرفته‌اند؛ و اما خواص این میوه‌ها…
جلوگیری از گرفتگی عروق
بتاکاروتن یک آنتی‌اکسیدان قوی محسوب می‌شود. آنتی‌اکسیدان‌ها به طور موثری از بروز بیماری‌های قلبی عروقی جلوگیری می‌کنند. نقش آنتی‌اکسیدان‌ها جمع‌آوری رادیکال‌های آزاد اکسیژن از بدن است. در اثر افزایش رادیکال‌های آزاد اکسیژن در بدن چربی‌های موجود در خون خصوصاً LDL اکسیده می‌شوند. اکسیده شدن LDL مرحله آغازین تشکیل پلاک در سطح عروق خونی است. چنانچه میزان چربی‌های خون کنترل شده و مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها به میزان کافی در رژیم غذایی وجود داشته باشد، از اکسیداسیون LDL و در نتیجه گرفتگی عروق جلوگیری می‌شود. مصرف مقدار متعادل و متناسب طالبی می‌تواند تأمین‌کننده مقدار کافی از بتاکاروتن باشد.
منبع بتاکاروتن و پیشگیری از سرطان
طالبی یکی از منابع غنی از بتاکاروتن و ویتامین A است. بتاکاروتن که در گیاهان وجود دارد، رنگدانه‌ای به رنگ نارنجی است که پس از مصرف می‌تواند در دستگاه گوارش به ویتامین A تبدیل شود. ویتامین A نقش‌های بسیار متعددی در بدن دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به ارتقاء سیستم ایمنی بدن، تولیدمثل و بینایی اشاره نمود. یکی از فواید مصرف بتاکاروتن پیشگیری از بروز سرطان است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که مصرف زیاد میوه‌های حاوی بتاکاروتن شیوع تومورهای سرطانی را کاهش می‌دهد. اثر بتاکاروتن بر سرطان ریه بسیار مورد بررسی قرار گرفته است و اکثر مطالعات انجام‌گرفته نشان می‌دهند که مصرف میوه‌های غنی از بتاکاروتن از بروز سرطان در افراد سیگاری جلوگیری می‌کند. برخی مطالعات دیگر نیز نشان می‌دهند که بتاکاروتن این اثر را در افراد غیر سیگاری نیز اعمال می‌کند. علاوه بر سرطان ریه بتاکاروتن از بروز سرطان‌های حفره دهان، حلق، گلو، معده، پروستات و سرطان کولون نیز پیشگیری می‌نماید.
با توجه به اینکه هندوانه و طالبی از یک خانواده هستند از لحاظ کلیه خواص
تغذیه‌ای مشابه می‌باشند. هندوانه نیز مانند طالبی منبع خوبی از بتاکاروتن،
ویتامین A و پتاسیم است و اگرچه مقدار این سه ماده در هندوانه کمتر از
طالبی است، اما همچنان منبع خوب این مواد مغذی محسوب می‌شود
پیشگیری از آب مروارید
مصرف مقدار کافی از بتاکاروتن می‌تواند در پیشگیری از بروز کاتاراکت نیز موثر باشد. بروز آب‌مروارید علل متفاوتی دارد. دیابت، اشعه ماوراءبنفش خورشید و برخی بیماری‌ها از علل بروز کاتاراکت در سنین بالا هستند. به نظر می‌رسد تجمع رادیکال‌های آزاد اکسیژن با تخریب لنز چشم و غشاء سلول‌ها به تدریج سبب تاری چشم و کاتاراکت می‌شود. بررسی‌های زیادی که توسط دانشمندان انجام شده است نشان می‌دهند که مصرف میوه‌های غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها در پیشگیری و تأخیر بروز کاتاراکت موثر است.
طالبی
منبع پتاسیم و رفع کم‌آبی
علاوه بر بتاکاروتن طالبی یکی از منابع مهم تأمین‌کننده پتاسیم برای بدن است. پتاسیم نقش بسیار مهمی در انتقال امواج عصبی از مغز به عضله دارد، بنابراین کمبود آن می‌تواند باعث اختلال در عملکرد صحیح سیستم عصبی بدن و ماهیچه‌ها شود. همچنین پتاسیم با مکانیسم‌های متفاوت سبب گشادی عروق و بهبود جریان خون می‌شود و کمبود آن می‌تواند با ایجاد انقباض در عروق زمینه بروز سکته‌های مغزی را فراهم آورد. معمولاً در آب و هوای گرم و در کسانی که فعالیت بدنی شدید دارند مقدار زیادی پتاسیم همراه با سدیم از بدن دفع می‌شود. با توجه به اینکه حدود ۹۰ درصد وزن طالبی آب است و منبع بسیار خوبی از پتاسیم نیز محسوب می‌شود، توصیه می‌گردد برای تأمین بخشی از آب بدن و تأمین پتاسیم در فصل تابستان از این میوه به مقدار کافی استفاده شود.
رنگدانه قرمز رنگ هندوانه
با توجه به اینکه هندوانه و طالبی از یک خانواده هستند از لحاظ کلیه خواص تغذیه‌ای مشابه می‌باشند. هندوانه نیز مانند طالبی منبع خوبی از بتاکاروتن، ویتامین A و پتاسیم است و اگرچه مقدار این سه ماده در هندوانه کمتر از طالبی است، اما همچنان منبع خوب این مواد مغذی محسوب می‌شود. علاوه بر آن هندوانه سرشار از لیکوپن است. لیکوپن رنگدانه قرمز است و مسئول ایجاد رنگ قرمز در میوه‌هایی نظیر هندوانه و نیز گوجه‌فرنگی می‌باشد. لیکوپن جزء گروه آنتی‌اکسیدان‌ها است و از اکسیداسیون چربی‌های غشای سلولی و تخریب DNA سلول‌ها و سرطانی شدن آن‌ها جلوگیری می‌کند. یکی از شناخته‌شده‌ترین خواص لیکوپن پیشگیری از بروز سرطان خصوصاً سرطان پروستات می‌باشد. علاوه بر آن لیکوپن در پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی عروقی نیز موثر است. علاوه بر خواص آنتی‌اکسیدانی که لیکوپن دارد و مانع اکسیداسیون LDL می‌شود، همچنین لیکوپن با مهار آنزیم‌های تولیدکننده کلسترول سبب کاهش مقدار کلسترول خون شده و می‌تواند از تشکیل پلاک‌های چربی در جدار عروق جلوگیری نماید.
خربزه
ارتقاء سیستم ایمنی
بتاکاروتن همچنین در ارتقاء سیستم ایمنی بدن موثر است. هنگامی که در بدن عفونت ایجاد می‌شود گویچه‌های سفید فعال ‌شده و با چندین عملکرد متفاوت سبب از بین رفتن عوامل بیماری‌زا می‌شوند. یکی از این مکانیسم‌های دفاعی ایجاد رادیکال‌های آزاد اکسیژن می‌باشد. گرچه رادیکال‌های آزاد اکسیژن در از بین بردن عوامل بیماری‌زا موثر هستند، اما چنانچه از محیط بدن حذف نشوند سبب تخریب سلول‌های بدن و حتی گویچه‌های سفید که عوامل تدافعی بدن هستند نیز می‌شوند. بتاکاروتن به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، با حذف رادیکال‌های آزاد اکسیژن از بدن، سبب محافظت سیستم‌های دفاعی بدن می‌شود. همچنین بتاکاروتن در تولید بیشتر لنفوسیت‌های T و B که از مهم‌ترین سیستم‌های دفاعی هستند نقش دارد.
کم‌شیرین‌ها کم‌کالری هستند؟
متأسفانه، گاهی برخی از افراد به خصوص آن‌هایی که دچار اضافه‌وزن یا دیابت هستند، گمان می‌کنند اگر هندوانه یا خربزه‌ای، شیرین نباشد، بنابراین قند و کالری ندارد و آن‌ها می‌توانند با خیال راحت از آن خوراکی به هر میزان که دلشان خواست، میل کنند. در صورتی که اصلاً این‌طور نیست. در واقع، نشاسته موجود در صیفی‌جات در طول مدت رسیدن میوه با تبدیل شدن به قند باعث شیرین‌تر شدن آن می‌شود. اگر هر کدام از صیفی‌ها، شیرینی لازم را نداشته باشند به این معناست که شرایط آب و هوایی یا زراعی مناسب برای تبدیل نشاسته به قند درون آن‌ها وجود نداشته است، اما همین صیفی‌های کم شیرین هم دارای کالری هستند و مصرف بیش از اندازه آن‌ها توصیه نمی‌شود.
کدام قسمت صیفی‌ها را می‌توان خورد؟
معمولاً صیفی‌ها پوست ضخیمی دارند. برخی از افراد فقط قسمت‌های نرم و شیرین آن‌ها را استفاده می‌کنند و برخی دیگر هم تمامی قسمت‌های خوراکی آن را می‌خورند و پوست نازکی از آن را دور می‌اندازند. دراین‌باره بهتر است بدانید اگر شما پوست ضخیم و بیرونی آن‌ها را به خوبی بشویید، می‌توانید بدون نگرانی آن‌ها را میل کنید. اتفاقاً، هرچه صیفی‌ها به سمت پوست می‌روند، تجمع فیبر در آن‌ها بیشتر می‌شود و هرچه بیشتر به سمت گوشت می‌روند، تجمع مواد قندی در آن‌ها افزایش پیدا می‌کند.
فرآوری: مریم مرادیان نیری
تبیان