مادر ارجمند * اُمِّ فَرْوِة *(سلام الله علیها)

اگر مراسم خواستگاری انجام شود، علاوه بر اینکه سنتی پسندیده رعایت شده است، به شناخت بهتری ازطرف مقابل دست می یابیم.

یکی از دلایلی که ازدواج جوانان را ناپایدار می کند، انتخاب همسر به صورت فردی است. معمولاً هنگامی که ازدواج ها با حضور و موافقت خانواده ها صورت می گیرند، از پایداری بیشتری برخوردار می شوند.

زمان خواستگاری از قبل تعیین شود
خانواده پسر باید قبل از حضور در خانه دختر، زمان و ساعت خواستگاری را با خانواده دختر هماهنگ کنند. تا خانواده دختر بتوانند شرایط خواستگاری و خانه را برای حضور خواستگاران مهیا کنند؛ ولی اگر بدون هماهنگی وارد خانه دختر شوند، شاید خانواده دختر و وضعیت خانه به طوری باشد که پذیرش مهمان ها کمی به تاخیر بیانجامد و باعث سوء تفاهم و حس بی احترامی به خانواده پسر دست بدهد که اصلا خوشایند نیست. زمان خواستگاری بعد از ظهر( 7-4 بعد از ظهر) و یا ساعات اولیه شب باشد؛ زیرا در این موقع از روز معمولا تمام اعضاء خانواده و افراد تاثیرگذار دختر و پسر در خانه حضور داشته و می توانند در خواستگاری شرکت کنند.

فواید شناخت در خواستگاری جمعی
در شناخت جمعی چون افراد زیادی در شناسایی نقش دارند، شناخت دقیق تر انجام می شود. در این نوع شناخت، فرد از جوانب گوناگون مورد سنجش قرار می گیرد و هرکس از زاویه خاصی به وی می نگرد. بنابراین، علاوه بر بررسی کلّیت وجود فرد، به جنبه های ویژه او نیز توجه می شود که درنتیجه انتخاب بهتری صورت می گیرد؛ زیرا هدف همه حاضران شناخت طرف مقابل است. در انتخاب جمعی، زمانی که افراد مجرب پس از ارزیابی خود فرد مقابل را تأیید می کنند، امید به استحکام زندگی زوجین بیشتر می شود تا هنگامی که فقط یک فرد به انتخاب فردی دیگر می پردازد.

شناخت جمعی، اطمینان خاصی را برای فرد به ارمغان می آورد. وقتی که چند نفر بر خوب بودن فردی صحّه می گذارند، دختر یا پسر با اتکا به شناختی که از ناحیه دیگران به دست می آورند، از آرامش روانی بیشتری برخوردار می شوند؛ به این ترتیب هر یک از آنها به هنگام گزینش همسر، قوت قلب بیشتری دارند. این در حالی است که در انتخاب فردی، که توسط خود دختر یا پسر صورت می گیرد، مدام نگران هستند که مبادا طرف مقابل از شایستگی های لازم برخوردار نباشد؛ زیرا در این صورت آنها خود را به دلیل انتخاب نامناسب، مستحق سرزنش و شماتت می بینند و آرامش روانی خویش را از دست می دهند.

از دیگر فواید شناخت جمعی، کاهش تردید در انتخاب است. تجربه نشان می دهد هنگامی که شخص به تنهایی مبادرت به انتخاب همسر می کند، سخت دچار تردید در گزینش همسر می شود، زیرا نگران است که مبادا به میزان کافی از شناخت نرسیده باشد. اما وقتی که در کنار شناخت خود، شناخت دیگران را نیز ملاک قرار دهید از تردیدها کاسته و باعث می شود زودتر به انتخاب صحیح برسید. شناخت جمعی، مانع تأخیر بی مورد در ازدواج می شود و از درگیری های شخص با خودش می کاهد و او را کمتر دچار کشش های درونی می کند.

چرا خواستگاری پسر از دختر؟
در جامعه ما رسم بر این است که خانواده پسر به خواستگاری دختر بروند. خواستگاری پسر از دختر، امری عرفی است که از فطرت مرد و زن نشئت می گیرد؛ زیرا مرد خواهان است و زن خوانده؛ مرد طالب است و زن مطلوب؛ فطرت مرد طلب و نیاز است و فطرت زن جلوه وناز.

خواستگاری مرد به دلیل بالا بودن ارزش، حیثیت، لطافت و ظرافت زن است. گوهر را در موزه نگهداری می کنند و این خواستاران هستند که برای دیدن آن موجود ارزشمند به سراغش می روند. بنابراین کاملاً خلاف فطرت، احترام و شخصیت زن است که به دنبال مرد برود. برای مرد قابل تحمل است که از خانمی خواستگاری کند و آن خانم بهانه بیاورد، نازکند، شرط بگذارد و نهایتاً جواب منفی بدهد. اما برای زن قابل تحمل نیست که مردی را به همسری خود دعوت کند و احیاناً جواب رد بشنود و سراغ مرد دیگری برود؛ زیرا زن می خواهد الهه عشق، معشوق و مورد پرستش باشد و از قلب مرد سر در آورد تا بر سراسر وجود او حکومت کند.

تجربه ها نشان می دهد اکثر دخترانی که از پسران خواستگاری کرده اند، پس ازازدواج با نارضایتی، اختلاف با خانواده همسر و شکست روبه رو شده اند. مطالب ذکرشده، واقعیت های اجتماع بشر است. به عقیده ویلیام جیمز، فیلسوف و روانشناس معروف آمریکایی، حیا وخودداری ظریفانه زن، غریزی نیست. بلکه دختران درطول تاریخ دریافته اند که این مسئله اختصاص به جنس بشر ندارد. همواره این مأموریت به جنس نر داده شده است که خود را دل باخته و نیازمند به جنس مخالف نشان بدهد. شاید بتوان گفت خواستگاری از جنس ماده درمیان انسان ها نه غریزی است و نه آموخته تاریخ، بلکه فطری است. به این معنا که جذب و انجذاب میان آدمیان برخواسته ازعواطف عالی انسانی است و نه صرفاً تمایلات جسمی وجنسی.
 اما متأسفانه امروزه نهضت فمینیسم و متعصبان به جنس زن، به بهانه برابرسازی حقوق زن و مرد این موجود ظریف و رۆیایی را که بهشت می تواند زیر پای او باشد از عرش به فرش آورده و شخصیت انسانی و الهی او را لکه دارکرده است.

نکاتی درمورد آداب خواستگاری

پوشش مناسب خواستگاری
لباس افراد نشان دهنده شخصیت، طرز تفکر و فرهنگ آنان است. نادیده گرفتن این اصل از سوی دختر و پسر می تواند صدمات جبران ناپذیری را برای آنان به همراه داشته باشد. بنابراین، بر دختر، پسر و خانواده هر دو آنها لازم است لباسی مناسب از لحاظ رنگ و مدل، ارزشهای دینی و جامعه، بدون پز و چشم و هم چشمی انتخاب کنند.

برخی گمان میکنند لباس روز خواستگاری باید همان گونه باشد که همیشه می پوشند، برخی دیگر عقیده دارند باید از لباسهای مجلسی شیک با آرایش های تند استفاده کنند. باید دانست این گونه پوشش ها مناسب مراسم خواستگاری نیست. بهتر است در جلسه خواستگاری، لباس متناسب آن جلسه را پوشید. زیرا دیدن دختر و پسر در لباس مناسب خواستگاری تأثیر عمیقی بر هر دو و خانواده هایشان دارد.

آراستگی در خواستگاری
آراستگی ظاهری تأثیر به سزایی در فرد مقابل دارد. به همین علت دخترها در جلسه خواستگاری نسبت به آرایش سر و صورت خود بسیار مقید هستند. اما اگر این آراستگی به قصد پنهان کردن عیب خود باشد، به نوعی نشان دهنده عدم صداقت است. هر چند این پنهان کاری عبور از مرحله اول ازدوج را تسریع می بخشد، اما ممکن است این امر منجر به بر هم خوردن نامزدی آنان و یا حتی منجر به جدایی طرفین در زندگی مشترک شان گردد. هم چنین طبق قانون اسلام اگر فرد به وسیله آرایش کردن عیب خود را بپوشاند، عقد باطل است. از سویی زینت برای نامحرم حرام است و مانع ازدواج صحیح میشود. آراستگی و مرتب کردن سر و صورت، لباس و ... تا اندازهای مناسب است که عیب را نپوشاند که این نشان دهنده رشد اجتماعی افراد می باشد. بهتر است دختر یا پسر از همان اول عیب هم دیگر را ببینند تا در آینده با مشکلی از این نظر برخورد نکنند.

گل و شیرینی خواستگاری
تهیه گل و شیرینی برای خواستگاری از نمادهای زیبا و به یاد ماندنی این مراسم است. که نمایانگر حسن سلیقه، مهر و محبت داماد و نیز توجه ویژه خانواده داماد به عروس و خانواده اش می باشد. پس باید بیشتر به زیبایی آن اهمیت داد تا قیمتش (حتی اگر خواستگاری به سرانجام نرسد)

بعضی از افراد گل و شیرینی های خاص را نمی پسندند مثلاً برخی گل گلایل، داوودی یا شببو را برای مراسم سوگواری مناسب می دانند. شیرینی های بزرگ را نشانۀ بی سلیقه گی فرد مقابل به حساب می آورند، ممکن است حتی رنگ گل، مفهوم ویژهایی برای عده ایی داشته باشد، برای نمونه برخی به علت ناآگاهی، رنگ زرد را نشانۀ نفرت می دانند. این در حالی است که رنگ زرد نشاط آور و نماد زندگی است. به همین دلیل در انتخاب گل و شیرینی توجه به تجربه دیگران، سلیقه خود و عرف مهم است.

خانواده پسر با توجه به شناختی که از شرایط فرهنگی و اجتماعی خانواده دختر دارند بهتر است در جلسه اول خواستگاری با خود گل ببرند چون این کار به دو جهت اهمیت می یابد:
اول این که اگر خانواده دختر انتظار آوردن گل را داشته باشند ولی چنین کاری انجام نشود ممکن است آن را به حساب بی احترامی یا دست کم گرفتن خود بگذارند.
دوم این که در شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی اگر در اولین جلسه گل برده شود اثر روانی خوبی بر روی خانواده دختر خواهد داشت

ورود میهمانان و نحوه برخورد با آنها
زمانی که خانواده پسر، زنگ در را می زنند، خانواده دختر باید جلوی درب حاضر شده، میهمانان را به داخل راهنمایی کنند. اصولاً خانواده پسر در بالای مجلس و خانواده دختر در پایین مجلس می نشینند و مشغول تعارفات و احوال پرسی می گردند. در بسیاری از خانواده ها، دختر خانم به استقبال خانواده پسر نمی رود. در برخی از خانواده ها هم استقبال دختر از خانواده پسر نوعی ادب محسوب می شود، پس از احوال پرسی مختصری جمع را ترک می کند و بعد از مدتی با سینی چای یا شربت وارد می شود. اما امروز در برخی خانواده ها دختر همراه با خانواده خود در مراسم خواستگاری می نشیند و فرد دیگری با چای یا شربت از خانواده پسر پذیرایی می کند. بعد از خوش و بش خانواده ها، یکی از اعضای خانواده پسر که بیان شیواتری دارد، آغازکننده صحبت های اصلی مراسم خواستگاری میشود.

نحوه گرفتن گل از پسر
گرفتن دسته گل از پسر، متناسب با آداب و رسوم اقوام در کشور ایران، متفاوت است.
برخی از خانواده ها دسته گل تهیه شده در مراسم خواستگاری را به دختر خانم و برخی به پدر یا مادر خانواده هدیه میدهند.

رفتار دختر و پسر در مراسم خواستگاری
دختر و پسر هم باید کاملاً مواظب رفتار خود در جلسه خواستگاری باشند و باید رفتاری متعادل داشته باشند. هر گونه افراط و تفریط در رفتار نادرست است. ترش رویی و سکوت مطلق دختر و پسر یا خنده رویی و سخن گفتن زیاد آنان خوب نیست. لبخندی موقرانه بر لب دختر و پسر، چیزی از ارزش آنها نمی کاهد. هم چنین، از احوال پرسی بسیار گرم و خودمانی، پرهیز کنند زیرا احتمال دارد برداشت های نادرست را ایجاد کند. پس در مجموع دختر و پسر در رفتار و حرکات، راه رفتن، سخن گفتن و ... عجله نکنند.
    
پذیرایی در خواستگاری
یکی از اصول پذیرایی قدیمی و سنتی در مجلس، مراسم چای گرداندن است. در قدیم از طریق این رسم، دختر برای نخستین بار اجازه می یافت که در جمع خانواده داماد حضور یابد. از سوی دیگر حسن سلیقۀ دختر نیز به طور کلی در نحوة پذیرایی کردن او با چای سنجیده می شد. امروز گرچه این سنت دگرگون شده است و در بسیاری از موارد به مفهوم اجازة ورود دختر به مجلس خواستگاری نمی باشد، اما هم چنان زیبایی خود را به صورت یک سنت حفظ کرده و گاه خاطرات شیرینی را برای زوجها فراهم میآورد.

علاوه بر این، پذیرایی در مراسم خواستگاری توسط خانواده عروس نشان دهنده رفتار و فرهنگ آنان است. به همین خاطر لوازم پذیرایی اعم از شیرینی، میوه، وسایل آن و ... باید مناسب و در حد اعتدال باشد. تعارف زیاد یا کم، زمان پذیرایی، آغاز پذیرایی از مهمانان و ... از جمله مواردی است که باید به آن توجه شود.

البته توجه به برخی از نکات ریز در پذیرایی بسیار حائز اهمیت است از جمله:
دقت و سلیقه در آوردن چای یا هر نوشیدنی دیگر مثلاً میتوان از یک شاخه گل کوتاه در سینی پذیرایی استفاده کرد.
مسئله مهم دیگر توجه به افراد مسنتر خانواده داماد در پذیرایی کردن است که پذیرایی از فرد مسنتر باید آغاز شود.
اساساً خوردن و نوشیدن در مراسم خواستگاری، کمکی هستند برای مشغول شدن، کم کردن اضطراب، استرس و آرام شدن.
بکوشید از تشریفات خواستگاری بکاهید. نه دسته گل های گران قیمت به پسر بها می دهد و نه پذیرایی های غیرعادی و پرخرج، ارزش دختر را بالا می برد. در مواردی هم ممکن است برداشت های خوبی از این رفتارها نشود.

بدرقه خانواده پسر
هنگام خداحافظی هم پسندیده است که پدر و مادر عروس و عروس خانم و وابستگان درجه یک تا آستانۀ در ورودی، میهمانان خود و فامیل آینده را بدرقه کنند.

گردآوری: بخش زناشویی بیتوته

منابع:

تبیان

askdin.com