تصاوير منتخب

۰

انواع بهداشت

مجموعه طب الائمه و مجله سلامت


انواع بهداشت
چنانکه بهداشت جنبه پیش گیرانه دارد و علم پزشکی، جنبه درمانی، روایات شریف بر امر بهداشت و نظافت تاکیدات زیادی دارند. پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: تا آنجا که می توانید نظافت و بهداشت را رعایت کنید. زیرا اسلام بر نظافت بنا شده است و فقط انسان پاکیزه وارد بهشت می شود.[۱]
همچنین امام رضا ـ علیه السّلام ـ نظافت و پاکیزگی را از صفات انبیاء الهی می دانند.[۲] و نیز، پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ برای اینکه مخاطبان خود را به حفظ بهداشت و نظافت تشویق نماید، می فرماید: خداوند متعال خود پاک و پاکیزه است و نظافت و پاکی را دوست دارد.[۳] حال که ضرورت و اهمیت بهداشت از نظر اسلام روشن شد و ما می خواهیم مسلمان واقعی و محبوب خداوند متعال باشیم باید بهداشت را در زمینه های مختلف مراعات کنیم؛ برای رسیدن به این هدف باید ابتدا انواع بهداشت و توصیه های آن را بشناسیم.
انواع بهداشت عبارتند از:
الف) بهداشت غذایی ب) بهداشت فردی ج) بهداشت عمومی د) بهداشت جنسی ه) بهداشت روانی. برای رعایتِ اختصار این نوشتار، و اهمیت «بهداشت روانی» آنرا در مقاله ای مستقل معرفی می نمائیم[۴] و به انواع دیگر بهداشت اشاره می کنیم:
الف) بهداشت غذایی:
۱ ـ دعوت به غذاهای پاک و پاکیزه (طیب): «ای مردم از آنچه در زمین است، حلال و پاکیزه را تناول کنید.»[۵] ۲ ـ ممنوعیت غذاهای غیر بهداشتی (خبیث): «و (آن رسول) بر آنان، هر غذای پاکیزه و مطبوع را حلال و هر چیز پلید و منفور را حرام می گرداند.»[۶] ۳ ـ ممنوعیت گوشت مردار و خوک: «همانا او گوشت مردار و خوک و… را بر شما حرام کرد و… »[۷] ۴ ـ ممنوعیت نوشیدن خون و شراب:[۸] دکتر محمد علی رضائی، در مورد ممنوعیت گوشت مردار و خوک و خون و شراب، بحث های علمی و پزشکی مفیدی نموده اند و نظرات پزشکان متعددی را جمع آوری کرده است.[۹] ۵ ـ سفارش در مورد سبزیجات: نقل می کنند که حضرت علی ـ علیه السّلام ـ بر سفره ای نمی نشستند الا اینکه بر آن سبزی باشد[۱۰] و برای میوه ها و سبزیجات خواص زیادی ذکر فرمودند که برای اختصار به معرفی منبع آن، بسنده می شود.[۱۱] توصیه های بهداشتی در مورد غذا خوردن: امام علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: کسی که دوست دارد، خیر خانه اش، زیاد شود، قبل از شروع به غذا خوردن وضو بگیرد… [۱۲]. همچنین، حضرت علی ـ علیه السّلام ـ در توصیه ای به امام حسن ـ علیه السّلام ـ به خصلت هایی اشاره نمودند که انسان را از طب بی نیاز می کند. بر سفره منشین الا وقتی که اشتها داری و خوب غذا را بجو… »[۱۳] ب) بهداشت فردی: در دین ما مسائلی مطرح شده که یکی از آثار آن بهداشت و نظافت است و حکمت هایی نیز دارد که خداوند جهان به آن عالم است.
۱ – وضو: با واجب شدن وضو برای هر نماز، هر مسلمان در ۲۴ ساعت حداقل سه بار باید دست و صورت خود را بشوید.
۲ – غسل: در اسلام غسل های واجب و غسل های بسیار زیاد مستحبی وجود دارد (مثل غسل جمعه) که یکی از اسرار بی شمار این غسل ها، بهداشت و نظافت می تواند باشد. البته حکمت هایی نیز دارد که ما انسان ها بخاطر محدودیت درک به کنه آن نمی رسیم.
۳ – پاکیزگی لباس: که یکی از شرط های لباس نماز گزار است و هر مسلمان برای ۵ نماز واجب خود باید لباس تمیز و پاکیزه بپوشد در غیر نماز هم مسلمان باید لباس پاکیزه بپوشد. پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: هر کس لباس می گیرد (و می پوشد) باید آنرا پاکیزه کند.»[۱۴] ۴ ـ بهداشت دهان و دندان: امام علی ـ علیه السّلام ـ فرمودند: مسواک زدن، پاک کننده دهان است و مورد رضای خداوند.[۱۵] همچنین فرمودند: با خلال کردن، غذا (در لای دندانها) نمی ماند و بو نمی دهد و لذا حضرت ـ علیه السّلام ـ به خلال کردن و نوع چوب آن سفارش می فرمودند.[۱۶] ۵ ـ کوتاه کردن شارب (سبیل، موی روی لب): امام علی ـ علیه السّلام ـ: گرفتن شارب را نوعی نظافت می دانند.[۱۷] ۶ ـ حمام: مولا علی ـ علیه السّلام ـ در تعریف و تمجید از این مکان فرمودند: «چه جای خوبی است حمام که به یاد آتش جهنم می اندازد و چرک را می برد.»[۱۸] ۷ ـ حجامت: آن حضرت ـ علیه السّلام ـ این کار را موجب سلامتی بدن و استحکام عقل، می دانند.[۱۹] و دستورات و مطالب دیگری که به این تعداد بسنده می شود.
ج) بهداشت عمومی: برای نمونه می توان دو مورد زیر را مورد توجه قرار دهیم:
۱ ـ جمع آوری زباله: مولا علی ـ علیه السّلام ـ فرمودند: دستمال آلوده را در خانه نگذارید زیرا محل رشد شیطان (میکروب) است.[۲۰] ۲ ـ بهداشت خانه: امام باقر ـ علیه السّلام ـ فرمودند: «جارو کشیدن خانه، فقر را می برد.»[۲۱] و امام علی ـ علیه السّلام ـ فرمودند: خانه هایتان را از تار عنکبوت پاک کنید و الا باعث فقر می شود.[۲۲] و نیز فرمودند: خاکروبه را پشت در قرار ندهید زیرا محل شیطان (میکروب) است.[۲۳] د) بهداشت جنسی: در مسایل بهداشت جنسی مسائلی مطرح شده که علم روز نیز آن را تاکید کرده است.
ـ ممنوعیت آمیزش با زنان در حالت عادت ماهیانه: قرآن می فرماید: «و از تو درباره حیض سوال می کنند، بگو چیز زیان باری است و لذا در حالت قاعدگی از زنان کناره گیری نمائید و با آنها نزدیکی ننمائید تا پاک شوند.»[۲۴] ـ ممنوعیت زنا: که قرآن از آن به «فاحشه» یاد کرده است.[۲۵] ـ ممنوعیت هم جنس بازی (لواط)[۲۶] ـ ممنوعیت استمنا (خود ارضائی) که حرام است.[۲۷] [۱] . الری شهری محمد، میزان الحکمه، دار الحدیث، الطبعه‌ الاولی، ج ۴، ح ۲۰۳۲۷.
[۲] . همان، ح ۲۰۳۳۰.
[۳] . همان، ح ۲۰۳۱۴.
[۴] . ر. ک: پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ج ۲، صص ۴۰۴-۳۹۵ ـ بهداشت روان در اسلام، مهدی صانعی، مجموعه مقالات اولین همایش بین المللی نقس دین در بهداشت روان، (آذر ۷۶)، دفتر نشر نوید.
[۵] . سوره بقره، آیه ۱۶۸، و نیز: سوره‌ مائده، آیه ۸۸، سوره انفال، آیه ۶۹، سوره‌ نحل، آیه ۱۱۴.
[۶] . سوره‌ اعراف، آیه ۱۷۵.
[۷] . سوره‌ انعام، آیه ۱۴۵ و نیز: سوره نحل، آیه ۱۱۵، سوره‌ بقره، آیه ۱۷۳، سوره‌ مائده، آیه ۳.
[۸] . همان و سوره‌ بقره، آیه ۲۱۹.
[۹] . ر.ک: پژوهش در اعجاز علمی قرآن، ج ۲، صص ۳۱۹ – ۳۱۵، صص ۳۲۵ – ۳۲۰، صص ۳۳۰ – ۳۲۷، صص ۳۴۱ – ۳۳۶.
[۱۰] . الحر العاملی، تفصیل وسائل الشیعه، تحقیق و نشر، موسسه‌آل البیت لاحیاء التراث، الطبعه الثانیه، ۱۴۱۴ ق، ج ۲۴، ص ۴۱۹، ح ۳۰۹۴۶.
[۱۱] . دشتی محمد، مجموعه الگوهای رفتاری امام علی ـ علیه السّلام ـ، بهداشت و درمان، تهران، سازمان تحقیقات نیروی مقاومت بسیج، چاپ اول، ۱۳۸۰، فصل ۸.
[۱۲] . الشیخ صدوق، الخصال یا التحقیق، علی اکبر الغفاری، جماعه‌ المدرسین الحوزه العلمیه، ص ۱۳.
[۱۳] . وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص ۲۴۵، ح ۳۰۴۵۱.
[۱۴] . میزان الحکمه، ج ۴، ح ۲۰۳۳۲.
[۱۵] . الشیخ الکلینی، فروع الکافی، التحقیق، علی اکبر الغفاری، دارالکتب الاسلامیه، آخوندی، الطبعه الثالثه، ۱۳۶۷ ه، ج ۶، ص ۴۹۶، باب السواک، ح ۴.
[۱۶] . وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص ۴۲۵.
[۱۷] . الحرانی ابن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول ـ صلّی الله علیه و آله ـ، التحقیق علی اکبر الغفاری، موسسه النشر الاسلامی لجماعه المدرسین، الطبعه الثانیه، ۱۴۰۴ ق، ص ۱۰۰.
[۱۸] . وسائل الشیعه. ج ۲، ص ۲۹، ح ۱۳۸۳.
[۱۹] . مجلسی محمد باقر، حلیه المتقین، باب ۹، فصل ۱۲.
[۲۰] .. واژه شیطان، به هر دو موجود پلید گفته می شود. فروع الکافی، ج ۶، ص ۲۹۹، باب النوادر، ح ۱۸.
[۲۱] . میزان الحکمه، ج ۴، ح ۲۰۳۲۱.
[۲۲] . همان، ج ۴، ح ۲۰۳۲۶.
[۲۳] . همان، ج ۴، ح ۲۰۳۲۳.
[۲۴] . سوره بقره، آیه ۲۲۲.
[۲۵] . سوره‌ اسراء، آیه ۳۲ و نیز سوره‌ ممتحنه، آیه ۱۲، سوره‌ نور، آیه ۳ و ۲.
[۲۶] . ر. ک: سوره شعرا، آیه ۱۶۵، سوره‌ اعراف، آیه ۸۰، سوره عنکبوت، آیه ۲۸.
[۲۷] . دکتر رضائی در مورد حکمت ها و اسرار علمی و پزشکی این چهار مورد توضیحات مفصلی دارند، ر. ک: پژوهش در اعجاز علمی قرآن، ج ۲، صص ۳۷۰- ۳۷۵، صص ۳۷۹ – ۳۸۴، صص ۳۸۹- ۳۹۱، صص ۳۹۴ – ۳۹۲.
سید تقی موسوی – مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه

نظرات (۰)
هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی