اگر می‌خواهید با مفهوم دقیق تربیت دینی آشنا شوید و بدانید از کی و چگونه فرزندتان را با فلسفه روزه گرفتن و تمرین روزه‌داری آشنا کنید، حجت‌الاسلام والمسلمین نصیر عابدینی، کارشناس ارشد روانشناسی به این‌گونه پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.

پیش از هر چیز یادآوری این نکته ضروری به نظر می‌رسد که آگاهی دادن به نوجوانان درباره ارزش‌های مذهبی و اجتماعی، آناتومی و فیزیولوژی دستگاه تولید مثل و مشاوره و برقراری ارتباط صحیح با آنان باید در برنامه تربیتی والدین و اولیای مدرسه قرار گیرد. در میان تغییرات ناشی از بلوغ تغییرات ایجاد شده در دستگاه تولید مثل و میل جنسی، آشکارترین تحولات این دوره هستند.

 والدین از وعده و وعید دادن به فرزندان خود به چند دلیل استفاده می کنند: برای رشوه دادن به فرزند جهت انجام کاری که خودشان می خواهند، اجتناب از برخورد احتمالی با فرزندشان، ناامید نکردن فرزند و ایجاد امید در او. ولی بچه ها وقتی نوبت به قول می رسد بسیار سمج می شوند و شکستن قول و عهدتان با آنها در واقع اعتماد او به شما را از بین می برد. در اینجا به چند قول و وعده و وعید که معمولاً والدین می دهند (و آنها را می شکنند!) اشاره می کنیم و توصیه هایی برای والدین می آوریم.

 

تربیت جنسی کودکان

موضوع تربیت جنسی کودکان از دغدغه های اصلی و مهم والدین و مربیان است. در موارد بسیاری مشاهده شده که رفتار غلط مربیان و والدین در این زمینه، تبعات جبران ناپذیری را بر روح و ذهن کودکان باقی گذاشته است به گونه ای که آثار آن در سنین بزرگسالی هم وجود داشته است.

شاید با خودتان فکر کنید که «پس کی پسرم می‌تواند اتاقش را خودش جمع کند!» یا «روزی را می‌بینم که دخترم لباس‌هایش را مرتب در کمد بگذارد؟!» وقتی ریخت و پاش و بی‌نظمی و بازیگوشی فرزندتان را می‌بینید شاید فکرش را هم نکنید که همین‌ها روزی از پس کارهایی که به آنها محول می‌شود، بربیایند. اما لازم نیست خودتان را خیلی نگران کنید. کافی است کودکی خودتان را به خاطر بیاورید تا بفهمید که آنها هم بالاخره روزی همین کارهای شما را انجام خواهند داد. ولی بهتر است چند راه را امتحان کنید تا زودتر این حس زیبای مسئولیت‌پذیری را در آنها زنده کنید.

کارهای کوچک به او بسپارید

پیشرفت علم همیشه هم خوب و سازنده نیست. یعنی همه مسایل دنیا دو صورت دارند: منفی و مثبت. فناوری هم اینگونه است. انیشتین جمله جالبی در این مورد دارد که می گوید: «من از روزی می ترسم که تکنولوژی از تعامل انسانی پیشی بگیرد. چنین روزی، جهان نسلی از احمق ها خواهد داشت.» این جمله بار مفهومی بالایی دارد. همه از تکنولوژی در جهت بهبود امور استفاده می کنیم اما اگر قرار باشد همه زندگی ما را فرا بگیرد، فاتحه انسانیت و مهربانی را باید خواند.

از چه سنی برای کودکان موبایل بگیریم؟

 فصل مدرسه شروع شده و خانواده هایی که بچه مدرسه ای دارند دوباره سیستم خانه و زندگیشان به هم می ریزد. دختر یا پسربچه هایی که از مدرسه می آیند کیف و لباس و روپوش خود را وسط خانه پرت می کنند و همه چیز طوری می شود که مادر بیچاره مدام باید جمع کند، بشوید، بسابد و داد بزند که درس بخوان، تکالیفت را انجام بده، زود بخواب، بیدار شو و ... . اما برای کلافه نشدن از این ناهنجاری ها که تا به آن عادت کنیم چندین هفته زمان خواهد گذشت هم راهکارهایی وجود دارد.

دورانی را که در آن زندگی می‌کنیم، عصرارتباطات می‌نامند. هر روز با روش‌های نوین و ساده‌تری برای ایجاد ارتباط بین افراد روبه‌رو می‌شویم و گرچه این وسایل ارتباطی، تسهیلاتی را درزندگی ایجاد می‌کند، ولی شکی نیست تدابیری خاص را برای استفاده از آنها در محیط خانواده الزام‌آور می‌کند.

به طور یقین یکی از این وسایل ارتباطی که خانواده ها را دچار چالش جدی درباره نحوه استفاده از آن از سوی فرزندان قرارداده، تلفن همراه است، اما آیا فرزندان باید از تلفن همراه استفاده کنند و اگر جواب مثبت است، چگونه؟

از منظر تربیتی رویکرد والدین به استفاده فرزندان از تلفن همراه در دوره های سنی مختلف باید متفاوت باشد. قطعا برای کودکان پیش دبستانی ضرورتی برای استفاده از تلفن همراه وجود ندارد، در صورتی که متاسفانه بسیاری از والدین بدون توجه به این مطلب برای فرزندان خود تلفن همراه تهیه می کنند در حالی که عملا فرزندان آنها در بیشتر اوقات که با والدین خود نیستند در محیط های آموزشی چون مهدهای کودک به سر می برند، امکان خبرداشتن از وضع آنها میسر است.

 

 وقتی والدین به تکلیف شب بچه ها علاقه و توجه فعالانه ای نشان دهند، بچه ها در مدرسه موفق تر خواهند بود. این به بچه ها نشان می دهد که آنچه انجام می دهند مهم است.

البته کمک به تکلیف شب نباید بدین معنا باشد که بچه چندین و چند ساعت روی میز خود خمیده بماند. والدین می توانند با کمک به مهارت های مطالعه و سازماندهی و توضیح یک مسئله سخت یا تشویق بچه به کمی استراحت، از او حمایت کنند. در این میان، شاید والدین هم چند چیز از کتاب های او یاد بگیرند!

فرزندان ما سرمایه‌های آینده جامعه، کشور، والدین و سرپرستان نسل‌های آینده هستند. باید در پرورش آنها نهایت دقت، حوصله و آگاهی را به کار برد.

والدین موظف هستند به فرزندان خود آداب معاشرت بیاموزند و مواردی را که در ارتباط با دیگران باید رعایت کنند، یاد دهند.

به فرزندان خود یاد دهید در زمان گفت‌‌و‌گو با دیگران و بزرگترهای خود از مسخره کردن اشتباهات آنها، خندیدن بی‌جا، گفته‌‌های غیراخلاقی و...بپرهیزند.

همچنین هنگام گفت‌‌و‌گو با بزرگترها و دوستان از کنجکاوی در جزئیات خصوصی زندگی آنها، خوش‌ شانسی یا بداقبالی آنها، داشته‌ها و نداشته‌های مالی آنها پرهیز کرده و حد و حدود خود را بدانند.

پسرم وقتی از مدرسه آمد ،با عجله به اطاقش رفت و تمام کمد لباسش را زیر و رو کرد. هر چه پاپیچش شدم تا بگوید دنبال چه می گردد ،جواب نداد و گفت :خودم باید پیدایش کنم. بعد از مدتی سر تکالیفش نشست و من هم فراموش کردم از او بپرسم  گمشده اش را پیدا کرد یا نه؟ فردا صبح وقتی برای مدرسه رفتن آماده  شد،به جای لباسی که برایش گذاشته بودم، بلوز مشکی پارسال محرمش رو پوشیده بود که قد آستین هایش برایش کوتاه بود.

والدین برای اینکه بتوانند رابطه بهتری با فرزندان خود داشته باشند در انجام شیوه های فرزندپروری خود از سه قانون پیروی کنند: قانون اول: دادن پاداش به رفتار خوب فرزندان. قانون دوم : تشویق نکردن رفتار نامطلوب فرزندان.  قانون سوم: تنبیه برخی از رفتارهای بد فرزندان با شیوه های ملایم.

از انجام هرگونه رفتار جنسی در برابر دید کودک خودداری کنید و از ابراز احساسات شدید بپرهیزید.

بعضی‌ها از وقتی در نقش پدر و مادر قرار می‌گیرند، جرات و جسارت پاسخ به سوالات جنسی کودک‌شان را ندارند. این والدین بر این باورند که پاسخ به این سوالات از موقعیت و جایگاه والد بودنشان می‌کاهد و چشم و گوش بچه‌ها را باز و آنها را گستاخ می‌کند.

پارسا هنوز جمع زدن بلد نیست اما ارزش صرفه‌جویی را می‌داند. پدر پارسا آموزش صرفه‌جویی به فرزندانش را از زمانی که بچه‌هایش حتی درست نمی‌توانستند جمله بسازند، شروع کرد. کارشناسان معتقدند داشتن سواد مالی یکی از مهارت‌های زندگی است که باید از سنین کم به کودک آموزش داده شود. این مسئله باعث می‌شود در بزرگسالی کمتر دچار اشتباه‌های پرهزینه شوند.

در این مطلب تلاش شده تا آن پندهای کوچک را به شما که نقش والدین دانش آموزان را برعهده دارید، یادآوری کرده تا فرزندانتان بتوانند در تحصیل خود موفقیت های بزرگی را به دست آورند.

پیشگیری از این رفتارها بهترین روش ممکن است. از همان دوران کودکی تلاش کنید تا مفهوم مالکیت را به او آموزش دهید. مثلاً به او بگویید که باید برای برداشتن وسایل دیگران اول اجازه بگیرد در صورت عمل به این رفتار برای او تشویق هایی در نظر بگیرید.

برداشتن وسایل دیگران ممکن است در هر سنی رخ دهد؛ اما معنای این عمل به اقتضای سن و شرایط افراد متفاوت است. این رفتار در سنین خردسالی تا حدودی شایع است و انگیزه کودکان در این زمان اغلب لذت بردن از داشتن چیزی یا اقناع حس کنجکاوی است.

 تا به حال شده کودکتان در یک جمع یا میهمانی، اسباب بازی یا وسیله ای را از کودک دیگری به زور بگیرد؟ احتمالا خیلی زیاد! در این مواقع ممکن است احساس ناراحتی کرده و با خود بگویید دیگران چنین قضاوت خواهند کرد که در تربیت کودکتان کوتاهی کرده اید؛ یا خوشحال شوید از اینکه کودکتان می تواند از عهده کارهای خودش بربیاید و جای خود را در جمع باز کند؛ شاید هم نسبت به اینگونه رفتارهایی بی تفاوت هستید و اهمیت چندانی برایتان ندارد.

 پدر یا مادر بودن یکی از سخت ترین کارهای دنیا است. این شغل، 24 ساعته است و می تواند بسیار خسته کننده باشد. اما مهم است، با همه خستگی نیز مسایلی را رعایت کنید تا به روح، جسم و اعتمادبه‌نفس فرزندتان لطمه ای وارد نشود. باید طوری او را تربیت و با او رفتار کنید تا در بزرگسالی علاوه بر اینکه مایه افتخار شما شود، خودش نیز در سلامت روحی کامل زندگی کند.

یکی از روش های ارتباطی با کودکان حرف زدن است. اگر بتوانید روش های صحیح حرف زدن خود با کودکان را یاد بگیرید، به طور غیرمستقیم درست حرف زدن را به او نیز می آموزید.

در این مطلب قرار است روش هایی برای تربیت عالی پسربچه ها را مطالعه کنید. از آنجا که پسرها شیطنت بیشتری دارند و کارهای خطرناک بیشتری هم نسبت به دخترها انجام می دهند، باید برخی موارد را در روند تربیت آنها بدانید تا در آینده، پسری موفق و با اعتمادبه‌نفس تحویل جامعه بدهید.

 

در این مقاله به اقدامات عملی برای آموزش خودمحافظتی به کودکان می‌پردازیم.  

احتیاطهای سنتی درمورد غریبه‌ها برای محافظت از کودک کافی نیست چرا که اغلب افرادی که به کودک آسیب می‌زنند معمولاً برای او شناخته شده هستند از این رو تمایز قائل شدن بین یک غریبه و فردی آشنا اما غیر قابل اعتماد برای کودک دشوار است. به همین دلیل کودکان نیازدارند تا برای ارتقای ایمنی‌شان بر راهنماییهای عملی بزرگترها تکیه کنند.

برای آموزش مۆثرتر شیوه‌های محافظت از خود به کودکان، می‌توان نکات اساسی را در قالب قوانین به او آموخت. علم و تجربه هر دو نشان داده‌اند که کودکان از داشتن قوانین ایمنی عینی و عملی سود می‌برند.

این قوانین شامل چند قانون بسیار ساده و متناسب با درک کودکان است که تفهیم آنها به کودک ایمنی فردی او را تا حد زیادی افزایش خواهد داد. آنها را با کودکتان مطرح کنید و به او کمک کنید تا آنها را در تمرینهای " اگر... شود، شما چه می کنی؟" که در بخش دوم همین مقاله ارائه خواهد شد به کار بگیرد.

 1.  شیوه ی " پاداش دهی "

این شیوه زمانی کارآمد است که کودک قبل از خوابیدن بی قراری می کند و آرام نمی گیرد و شما تصمیم می گیرید که از یک روش ملایم برای تغییر این شرایط استفاده کنید. این شیوه بر پایه ی "پاداش دهی" بنا شده است. کودک را تا تختش همراهی کنید، به او شب به خیر بگویید و او را ببوسید.

«من تمام تلاشم را می‌کنم که پسرم یاد بگیره... اما پدرش همه‌ی تلاش‌های من رو به باد می‌ده». «من هزار بار برای دخترم توضیح دادم که... اما وقتی مادرش رعایت نمی‌کنه، اونم به حرف من گوش نمی‌ده».

وقتی دو نفر با هم ازدواج می‌کنند، قطعاً در بسیاری از موارد شبیه هم نیستند و مثل هم فکر نمی‌کنند. آنها ژنتیک متفاوت، ‌تجربیات متفاوت و خانواده‌های متفاوت داشته‌اند و خلاصه، دو آدم کاملا متفاوتند. اما معمولاً به حدی از پذیرش هم می‌رسند که تصمیم می‌گیرند با هم زندگی کنند.

 با وجود آنکه آموزش در زمینه تربیت فرزند این روزها به شکل مناسبی جریان دارد، هستند والدینی که برخی نکات ریز را فراموش می‌کنند و در تربیت فرزندشان اشتبا‌هاتی را مرتکب می‌شوند. بد نیست با هم برخی از این اشتبا‌هات را مرور کنیم.

برخی مسایل هستند که باید حتما به فرزندان عزیز خود بیاموزید. کودکان آسیب‌پذیر، ساده و ترسو هستند. این وظیفه والدین است آنها را برای رویارویی با برخی مشکلات و بلاها آماده کنند.

 زمانی که متوجه دروغ کودک یا نوجوان پسر یا دخترتان می‌شوید، متأسف یا خشمگین شده و از خودتان می‌پرسید چرا درباره این مسئله به من دروغ گفت؟ نخستین و مستقیم‌ترین نتیجه دروغ بی‌اعتمادی است و اینکه از این به بعد چقدر می‌توانید به فرزندتان اعتماد کنید.

این نوشتار به شما توضیح می‌دهد که چرا فرزند شما دروغ می‌گوید و به شما درباره اینکه چه و چگونه عکس‌العملی درباره او داشته باشید کمک می‌کند. پرسش مهم درباره دروغگویی این است که چرا بزرگ‌ترها از دروغگویی فرزندانشان نگران یا خشمگین می‌شوند و گاه از کوره در می‌روند؟

بچه‌ها مثل اسفنج می‌مانند. نگاه می‌کنند و هر چه که در محیطشان باشد را جذب می‌کنند، مخصوصاً از طریق دیداری و شنیداری. اکثر کلمات و رفتارهای آنها ناشی از تقلید از والدینشان یا بزرگترهای دیگر در اطرافشان است. خیلی وقت‌ها از کلماتی که از دهان آنها بیرون می‌آید حسابی شگفت‌زده می‌شوید. و وقتی مدرسه را شروع می‌کنند، با تاثیرات همسالانشان بمباران شده و دنیای امن و راحتشان زیر و رو می‌شود.

اما اگر فرزندانتان را از همان ابتدا با ۱۰ مورد از مهمترین ارزش‌ها آشنا کنید، می‌توانند به خود متکی شده و زندگی شاد و راحت داشته باشند.

موافقت کردن خیلی راحت‌تر از مخالفت کردن است. اما از مکالماتی که در آن موافقت چندانی وجود ندارد هم می‌توان چیزهای زیادی یاد گرفت. البته اگر بتوانیم خوب گوش دهیم و منطقی حرف بزنیم.

متاسفانه، خیلی از ما آنقدر خجالتی هستیم که نمی‌توانیم مخالفت خود را اعلام کنیم و وقتی مسائل بر وفق مراد ما نباشد، خود را می‌بازیم.

کلمه «نه» یکی از کوتاهترین و ساده ترین کلمات برای تلفظ در فارسی است. اما گاهی دقیقاً همین کلمه، به زبان آوردنش بسیار سخت می شود.

وقتی میخواهیم به دیگران «نه» بگوییم، میترسیم که احساساتشان را جریحه دار کرده یا ناامیدشان کنیم یا حتی بدتر، دیگر دوستمان نداشته باشند.

 

اما نه گفتن هم مهارت هایی نیاز دارد مثل هر کار دیگری و قرار نیست با یک نه گفتن دنیا تمام شود. اگر مایلید به راز چند مهارت ساده از این نوع پی ببرید این مطلب را از دست ندهید:

چگونه از انحراف جنسی فرزندمان پیشگیری کنیم؟

در مقام والدینی که قصد تربیت و حفظ کودک خود را در برابر انحرافات جنسی آنها دارند، چه اطلاعاتی را کسب کرده‌اید؟ بخصوص این روز‌ها که شاهد محرک‌های گوناگون و فراوانی در محیط زندگی کودکان هستیم؟ این محرک‌ها می‌تواند موجب تسریع رشد جنسی و افزایش تمایلات آنان شود؛ تمایلاتی که احتمال دارد تا مدت‌ها از نظر پدر و مادر مخفی بماند و نبود کنترل و توجه والدین به اعمال و امیال جنسی کودک نیز موجب شود او برای ارضای میل خود به دنبال محرک‌های جدید و متنوع‌تر برود. اگر کودکی در خانواده دارید، مطالعۀ این نوشتار را به شما توصیه می‌کنیم.

اگر کودک شما در سن 5 سالگی به بالا قرار دارد و حاضر نمی‌شود به اتاق خودش برود می‌توانید با کمک روانشناس و بهره‌گیری از مشاور او را به اتاق شخصی خود بفرستید.

قطعاً همه شما وابستگی‌های بی‌شمار یک نوزاد به پدر و مادر و به خصوص مادر را درک خواهید کرد. وابستگی‌هایی که پدر و مادر را به گونه‌ای عاطفی وادار می‌سازد تا از نوزاد مراقبت کرده و نیازهای او را مرتفع گردانند. اما گاهی اوقات با بکار‌گیری روش‌هایی خارج از اسلوب صحیح رفتاری‌، کودکان بیش از آن‌چه که باید به پدر و مادر وابسته می‌شوند و همین سبب می‌شوند تا آن‌ها مدت بیشتری در حریم پدر و مادر خود سکنی داشته باشند!

پرهیز از انتقاد و سخت گیری از اصول تربیت اسلامی فرزندان

 راههای تربیت اسلامی کودکان

طبق مطالعه ای که تأثیرات دین را بر رشد و ارتقای کودکان بررسی کرده است، مشخص شده کودکانی که والدین مذهبی دارند بهتر از دیگر کودکان رفتار می‌کنند و خود را با شرایط تطبیق می‌دهند.

در مطالعه ای که بر روی بیش از 16 هزار کودک که بیشتر آنها در سال‌های اولیه ی تحصیل بودند خواستند ارزشیابی کنند که کودک چه‌قدر بر خود کنترل دارد، چند وقت یک‌بار رفتار ضعیف یا نامناسب از خود نشان می‌دهد و آیا به‌خوبی به همسالانش احترام می‌گذارد و با آنها تعامل دارد یا نه؟ محققان نمرات به‌دست آمده را با اظهارات والدین مبنی بر این‌که چند وقت یک‌بار به مکان‌های مذهبی می‌روند، آیا در مورد دین با کودکشان صحبت می‌کنند یا خیر و آیا بر سر مسائل دینی در خانه مشاجره می‌کنند یا نه، مقایسه کردند.